اقتصادسبز آنلاین: پلتفرم جدید «کشاورزی قراردادی» بانک کشاورزی عطر «زعفران» گرفت.
حدود 15 آبان‌ماه تا 15 آذر ماه هر سال فصل دشت‌ها و مزارع پوشیده از گل‌های ظریف و ارغوانی «زعفران» است؛ گل‌هایی که به اندازه هر «سوت طلا» و بلکه بیشتر ارزش دارد. داشتن ارزش این گل‌ها و طلای سرخ به یک طرف، مهمتر از آن پرورش و به بازار رساندن این گل‌ها برای استفاده و عرضه در بازار است. عرضه‌ای که با توجه به شرایط اقتصادی و نیاز روزافزون تولیدکنندگان همه بخش‌ها به سرمایه در گردش؛ به شدت دچار تزلزل شده و با مشکلات بسیار همراه است.
موضوع تامین سرمایه در گردش در سال‌های اخیر به قدری پیچیده و مشکل‌ساز شده که خود به خود باعث شد تا تولیدکنندگان خرد از گردونه تولید خارج شوند و تولیدکنندگان متوسط مانند تولیدکنندگان بخش کشاورزی هم چالش‌هایشان هر روز از جایی تازه مشخص شود. به خصوص کشاورزانی مانند زعفران‌کاران که به طور کلی کشت گران‌بها و ظریفی دارند.
به همین دلیل بانک کشاورزی در راستای اجرای طرح نوین تامین مالی کشاورزی قراردادی، با تصویب تسهیلات ریالی به نفع زنجیره تولید زعفران، حمایت از تولیدکنندگان طلای سرخ را در دستور کار قرار داده است.
50 درصد افزایش هزینه تولید کشاورزی
بد نیست بدانید این اتفاق چقدر می‌تواند در زندگی کشاورزان و حتی میزان تولید آنها موثر باشد. برای مثال در آخرین گزارش مرکز آمار شاخص قیمت یا همان تورم تولیدکننده بخش تولید به طور کلی حدود 43.2 درصد اعلام شده است. یعنی از تابستان سال 1401 تا تابستان 1402 تامین مالی و سرمایه که بخش اصلی هزینه‌های تولید است در خوشبینانه‌ترین حالت بیش از 43 درصد افزایش پیدا کرده است. اما نکته بدتر اینجاست که تولیدکننده بخش کشاورزی هزینه‌های بیشتری یعنی چیزی حدود 50 درصد (49.8 درصد) هزینه‌های تولیدش افزایش پیدا کرده و زیربخش زراعت به تنهایی فقط 33 درصد (32.8 درصد) تورم تولید کننده بخش کشاورزی را به دوش می‌کشد!
حال با همین چند عدد و رقم ساده اما اساسی می‌توان دریافت، تامین مالی و برقرار ماندن زنجیره تولید در کالایی مانند «زعفران» که هم ارزش افزوده بالای اقتصادی دارد و هم کالای بسیار حساس در برداشت و نگهداری است تا چه اندازه می‌تواند موثر باشد. داشتن پشتوانه‌های ریالی و تسهیلات می‌تواند در کشت چنین محصولاتی که ارزش افزوده بالایی دارند و همچنی در نهایت ارزآوری بالایی نسبت به ارزش وزنی یا سرمایه‌اولیه آن دارد، می‌تواند راه جدیدی را برای کشاورزان باز کند.
یکی از راه‌هایی که نهادهای حمایتی و نظارتی می‌توانند برای تقویت تولید به خصوص بخش کشاورزی به کار ببرند؛ «کشت» یا «کشاورزی قراردادی» است. هرچند بارها این موضوع در مورد کالاها و محصولات کشاورزی خاص مطرح شده که اعلام قیمت تضمین یا خرید تضمینی شیوه پردردسرتر و مشکل‌سازی است و اگر برنامه‌ریزی درستی در مورد سطح زیر کشت، مقدار مورد نیاز مصرف، مقدار نیاز برای صادرات و…. مشخص باشد از هر لحاظ «کشاورزی قراردادی» راه حل بهتری برای کاهش هزینه‌های تولید، اتلاف و اسراف منابع یا سرگردانی تولیدکننده و مصرف‌کننده است. ضمن اینکه این شیوه تولیدکنندگان و مسولان ذی‌ربط در بخش کشاورزی را ملزم به برنامه‌ریزی و عمل به برنامه‌ریزی انجام شده می‌کند.
چرا زعفران؟
حال بانک کشاورزی که یک بانک تخصصی و پیشتاز در تامین مالی برای بخش کشاورزی است، به عنوان یکی از ارکان اصلی در بخش کشاورزی، پیش‌قدم شده تا به موضوع تامین مالی و تامین سرمایه در گردش این بخش سامان دهد. برای شروع نیز یکی از اساسی‌ترین و استراتژیک‌ترین محصولات یعنی «زعفران» را نتخاب کرده است. چراکه گردش مالی در این بخش بسیار بالاست اما دوره بازگشت سرمایه آن کوتاه‌تر و ارزش افزوده حاصل از آن بسیار به نسبت سرمایه‌گذاری بالاتر است.
حال بانک کشاورزی سعی کرده با شیوه جدید اما راهکاری قدیمی را برای حل مشکل کشاورزان به کار ببرد. بانک کشاورزی مصوبه‌ای برای تامین مالی کشاورزان زعفران کار پیشنهاد و صادر کرده است. این مصوبه به منظور تأمین هزینه‌های جاری کشاورزان زعفران کار به عنوان اعضای زنجیره تأمین زعفران و طرف قرارداد مجری طرح صادر شده است. کشاورزان با دریافت تسهیلات مصوبه مذکور، نسبت به پرداخت بخشی از هزینه‌های مربوط به کاشت، داشت و برداشت زعفرانِ اعضای این زنجیره در پایانِ فرآیند برداشت و تحویل محصول اقدام می‌کند. همچنین بهای محصول پس از کسر بدهی کشاورزان بابت هزینه‌های صرف شده برای تأمین نهاده‌ها و خدمات تأمین شده توسط پشتیبان‌ها و تأمین‌کنندگان، به کشاورز پرداخت می‌شود. با این شیوه کل زنجیره تولید تا مصرف زعفران در داخل از این تسهیلات به نوعی بهره‌مند شده و سود حاصل از آن نیز در این زنجیره تقسیم خواهد شد.
مصوبه کارساز
نکته مهم دیگر در مصوبه گفته شده آن است که در این است که تأمین نهاده‌های کشاورزان زعفران کار به صورت تعهدی از فروشندگان پشتیبان یا تأمین‌کننده است. در این شیوه، کشاورز طرف قرارداد با مجری کشاورزی قراردادی، خدمات و نهاده‌های خود را به صورت تعهدی از تأمین‌کنندگان و فروشنده‌های خدمات و نهاده‌های کشاورزی طرف قرارداد با مجری خریداری کرده و بانک (بانک کشاورزی) به عنوان رکن تضمین ضمانت، پرداخت هزینه این نهاده‌ها را بر عهده می‌گیرد. در زمان برداشت و تحویل محصول کشاورزان به مجریان کشاورزی قراردادی، مجری با منابع خود یا منابع تسهیلاتی از بانک، بهای محصول را با کسر هزینه و تسویه با پشتیبانان و تأمین‌کنندگان به حساب کشاورز واریز می‌کند. طبیعی است اگر در سررسید، بنا به هر دلیلی کشاورز نتوانست به تعهدات خود عمل کند؛ بانک، دیون کشاورز یا مجری را پرداخت خواهد کرد.
این مصوبه به عنوان یکی از گام‌های مهم فرآیند اجرای مدل جدید «کشاورزی قراردادی» مبتنی بر پلتفرم در بانک کشاورزی است. طراحی آن از سال گذشته با تأکید فرشید فرخ نژاد مدیرعامل بانک در دستور کار کارشناسان این بانک قرار گرفت. با این اقدام بانک کشاورزی، یکی دیگر از برنامه‌های دولت به منظور تأمین مالی زنجیره‌های تولید مواد غذایی و تأمین مایحتاج ضروری مردم وارد فاز اجرایی شده و انتظار می‌رود طی ماه‌های آتی با سرعت و مبالغ بالاتری دنبال شود.
به گفته کارشناسان، استفاده از ابزارهای نوین اعتباری از جمله اعتبارات اسنادی داخلی، ضمانت نامه، برات الکترونیک، اوراق گام، کیف پول اعتباری و به گردش درآوردن این ابزارها در حلقه‌های زنجیره تامین در بخش‌های مختلف، از یک‌سو نیاز متقاضیان تسهیلات را مرتفع کرده و از سوی دیگر با به حداقل رساندن تزریق نقدینگی توسط بانک‌ها، مانع از افزایش نرخ تورم خواهد شد.
گرچه موضوع تأمین مالی زنجیره‌ها موضوع بدیع و جدیدی نیست، اما به دلیل وجود برخی اشکالات تاکنون این طرح به جایگاه واقعی خود در شبکه بانکی نرسیده بود. طرح جدید بانک کشاورزی که با تأمین مالی زنجیره تولید زعفران کلید خورده، ضمن رفع نیازهای مالی تولیدکنندگان در سریع‌ترین زمان ممکن، ریسک‌های متوجه بانک و مشتریان را به حداقل رسانده است.
سابقه
«کشاورزی قراردادی» چه در ایران و چه در دنیا سابقه طولانی دارد. اهمیت اصلی کشاورزی قراردادی در این است که براساس یک برنامه‌ریزی به طور کامل مدون و مشخص است و از اتلاف هر گونه انرژی، هزینه مالی و اقتصادی و منابع است. در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان در بخش صنایع تبدیلی و فرآوری صنایع غذایی در مقیاس‌های کوچکتر از این شیوه برای به دست آوردن محصولات مورد نیاز (از نظر کیفیت و مقدار و…) اقدام می‌کنند. در این مقیاس برای این مجموعه‌ها به صرفه بوده و تولید، سود و بازارهای داخلی و به خصوص خارجی آنها را تضمین کرده است. حتی در بسیاری از موارد برای کشت محصولات در شهرهایی به شیوه آزمایشی این شیوه در نظر پیش گرفته شده و به نظر می‌رسد این شیوه موفق هم بوده است. البته این شیوه در مورد برخی دیگر از محصولات پرمصرف کشاورزی در پیش گرفته شده و به نظر می‌رسد یک روش مطمئن برای سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران در بخش کشاورزی بوده و هست.
