بنابر اسناد بالادستی و تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک و ارتقای امنیت غذایی تا پایان برنامه هفتم در ۵ محصول اساسی به خودکفایی ۱۰۰ درصد و دیگر محصولات از جمله دانه های روغنی باید به خوداتکایی ۹۵ درصد برسیم که برای تحقق این امر استفاده از بذور هیبرید، حمایت های فنی، ابزارهای تشویقی و اعلام قیمت منطقی خرید تضمینی محصولات کشاورزی تاثیر بسزایی دارد.
بنابر آمارهای اعلامی ۹۰ درصد روغن خام و دانه های روغنی مورد نیاز از طریق مبادی خارج تامین می شود که توسعه کشت دانه های روغنی در داخل علاوه بر تامین روغن مورد نیاز و بخشی از خوراک دام مورد نیاز، جلوی خروج ارز از کشور را می گیرد.
محمدعلی نیکبخت وزیر جهاد کشاورزی می گوید: وزارت جهاد کشاورزی برای خودکفایی صد درصد تولید ۵ محصول اساسی گندم، برنج، جو، پنبه و شکر برنامه‌ریزی کرده است و در بخشی از محصولات مانند روغن، متعهد شده‌ایم که ضریب خوداتکایی را افزایش دهیم. ما متعهد هستیم که در تامین ۹۰ درصد امنیت غذایی به خودکفایی برسیم.
قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: خودکفایی یا خوداتکایی محصولات استراتژیک همچون گندم، دانه های روغنی، برنج، جو، ذرت، دانه های روغنی و چغندر قند یک کار فرابخشی و فراقوه ای است که مسئولیت آن تنها بر عهده وزارت جهاد نیست. با توجه به ظرفیت بخش کشاورزی، امکان رسیدن به خوداتکایی دانه های روغنی به شرطی که تمامی نهادها پای کار بیایند، وجود دارد. بخش کشاورزی ۱۰۰ درصد خصوصی است که بهره برداران برای کشت به منابع اقتصادی خود نگاه می کنند به طوریکه در صورت سود حداقلی اقدام به کشت می کنند.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی با اشاره به راهکار خوداتکایی ۹۰ درصدی دانه های روغنی افزود: همکاری برخی نهادها و وزارتخانه ها همچون وزارت نفت، وزارت راه، وزارت کشور و استانداران، پرداخت تسهیلات بانکی با حداقل سود به منظور سرمایه در گردش، نوسازی ماشین آلات و ادوات کشاورزی، در نظرگرفتن حداقل مبلغ تخصیصی برای بیمه محصولات کشاورزی و قیمت گذاری مناسب در شورای قیمت گذاری برای نرخ خرید تضمینی دانه های روغنی از راهکارهای اساسی رسیدن به خوداتکایی محسوب می شود اگر قیمت خرید تضمینی محصولات به گونه ای باشد که برای تولیدکننده ۱۰ درصد سود داشته باشد، خودکفایی محقق می شود.
پیشه ور گفت: بنابر سیاست برنامه هفتم مبنی بر تحقق امنیت غذایی و پایداری کشت محصولات استراتژیک نیاز است که از ۴.۵ میلیون بهره بردار بخش کشاورزی حمایت های لازم به عمل آید.
با توجه به شرایط اقلیمی موجود خودکفایی ۱۰۰ درصدی دانه های روغنی مقدور نیست، از این رو وزیر جهاد بر خوداتکایی حداکثری دانه های روغنی به منظور کاهش وابستگی به واردات تاکید دارد و به عبارتی یکی از اولویت های برنامه هفتم در راستای ارتقای ضریب امنیت غذایی است.
ارتقای ضریب مکانیزاسیون در افزایش عملکرد تولید تاثیر گذار است
سیدجعفر حسینی مشاور اتاق اصناف کشاورزی با تاکید بر فراهم شدن زیرساخت های لازم برای رسیدن به خودکفایی دانه های روغنی گفت: علی رغم گذشت ۱.۵ از آغاز سال زراعی نه تنها نرخ خرید تضمینی دانه های روغنی مشخص نشده است، درحالیکه برای دستیابی به خوداتکایی و کاهش وابستگی سیاست تشویقی برای کشت این محصول استراتژیک در کنار نرخ منطقی خرید تضمینی باید تعریف شود. برای رسیدن به سیاست خوداتکایی دانه های روغنی قیمت خرید تضمینی باید به گونه ای تعیین شود که همچون اهرم تشویقی کشاورزان از آن استقبال کنند و از طرف دیگر در خرید و پرداخت محصول تولیدی تسریع انجام دهند تا تولیدکننده نسبت به کشت در سال زراعی آینده دلسرد نشود.
مشاور اتاق اصناف کشاورزی ارتقای ضریب مکانیزاسیون را یکی دیگر از راهکارهای خوداتکایی دانه های روغنی دانست و گفت: تامین ماشین آلات کاشت داشت و برداشت دانه های روغنی به منظور ارتقای ضریب مکانیزاسیون در افزایش عملکرد محصول در واحد سطح تاثیر بسزایی دارد.
او با بیان اینکه دانه های روغنی در رقابت با دیگر محصولات جامانده است، گفت: اتخاذ سیاست و ابزارهای تشویقی موجب شده تا کشاورزان به سمت و سوی کشت دانه های روغنی روند.بعد از اصلاح نظام یارانه، سرانه مصرف روغن تا حدی کاهش یافت که این موضوع بر واردات روغن خام و دانه های روغنی اثر گذاشت، اما هنوز هم بالاتر از متوسط دنیاست.
خوداتکایی دانه روغنی طی یک برنامه ۵ ساله دست یافتنی است
عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: وابستگی در خصوص دانه های روغنی به خارج بالاست که فراهم شدن الزامات و زیرساخت های لازم طی یک برنامه پنج ساله در تحقق برنامه تاثیر بسزایی دارد. اگر مسائل مربوط به بازار، بازرگانی و کنترل واردات به درستی انجام شود، امکان رسیدن به خوداتکایی وجود دارد.
هاشمی گفت: در حال حاضر ۸۵ تا ۹۰ درصد دانه روغنی مورد نیاز از تولید داخل تامین می شود که با تقویت واریته ها و طرح جهش دیم زارها امکان رسیدن به خوداتکایی دانه های روغنی وجود دارد.
با توجه به سیاست برنامه هفتم و وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر خودکفایی و خوداتکایی حداکثری محصولات اساسی در راستای کاهش وابستگی به کشورهای بیگانه و خروج ارز از کشور انتظار می رود که ابزار و زیرساخت های لازم در جهت تحقق برنامه فراهم شود چراکه بدون امکانات و اعتبارات امکان تحقق برنامه وجود ندارد.
